Böbrek taşları idrarda normalde bulunan mineraller ve elementlerin yoğunlaşarak sertleşmesidir. Taşlar böbreği idrar yoluna bağlayan tüplerden idrarın geçişi sırasında oluşur. Nadiren mesanede oluşur.
Böbrek taşı tipleri:
Çocuklarda çok değişik böbrek taşı tipleri vardır. Ancak ülkemizde en çok diğer minerallerle birlikte olan kalsiyum taşları görülmektedir. Taşlar birkaç milimetreden 2-3 cm kadar büyüklüklere sahip olabilir.
Böbrek taşlarının nedenleri:
Büyük çocuklarda ve ergenlerde böbrek taşları diyetle ve içilen su miktarı ile ilişkili iken küçük çocuklarda özel kalıtımsal bir sorun, idrar akımında engellenme ve idrar yolu enfeksiyonları ile ilişkili olma olasılığı yüksektir. Böbrek taşının tipi böbreğin taş oluşturmasının nedenini gösterebilir.
Dört taş tipi ve kimyasal anormallikler en sık görülenlerdir:
Kalsiyum taşları: Bu türden taşı olan çocuklarda ya idrada kalsiyum, okzalat ve ürat atılımı yüksektir veya sitrat atılımı düşüktür. Çok tuz tüketimi idrarda çok miktarda kalsiyum atılmasına neden olur. Bazı hastalarda kalsiyum düzeylerini kontrol eden hormon olan parathormonun aşırı yapımı söz konusudur. Süt içmek böbrek taşına neden olmaz.
Strüvit taşları: Kronik idrar yolu enfeksiyonları genellikle bu taşa neden olur. İdrarın kimyasal içeriğinde değişiklik yapan enfeksiyondan sorumlu bakteriler bu tip taş oluşumuna neden olur.
Ürik asit taşları: İdrar çok asidik olduğunda bu tür taşlar oluşur. Asidik idrar idrarda fazla miktarlarda ürik asit atılmasına neden olur.
Sistin taşları: Bu tür taşlar vücudun sistin adı verilen kimyasalı kandan temizleyememesine neden olan kalıtsal bir durumdan kaynaklanır. Genellikle ailenin diğer üyelerinde de aynı taşlar oluşur.
Taşın tipini bilmek başka taşların oluşumunu engellemek için verilecek tedavi için önemlidir.
Başka faktörler de çocuklardaki böbrek taşı oluşumunda rol oynayabilir. İdrar akımını engelleyen idrar yolu anormallikleri kimyasalların çökerek taş oluşturmasına zemin hazırlayabilir. Böbrek taşı olan çocukların yaklaşık üçte birinde bir idrar yolu anormalliği vardır. Erişkinler gibi, çocuklarda da diyet böbrek taşı oluşumunda önemlidir. Çok az su içme, çok fazla kafeinli içecek tüketme gibi kötü beslenme alışkanlıkları böbrek taşlarını arttıran risk faktörüdür.
Belirti ve Bulgular
Büyük çocuklar ve ergenlerde böbrek taşının en sık belirtisi sırt ve yanda olan ani başlayan ağrıdır. Ağrı çoğunlukla sürekli ve şiddetlidir ve sıklıkla bulantı ve kusmaya neden olur. Ağrı taş idrar kanalına geçince kasığa doğru yer değiştirebilir. Çoğu zaman taşın hareket etmesi idrarda kan görülmesine neden olur. İdrarda kan çoğu zaman test sırasında saptanır bazen de çıplak gözle görülebilir.
Küçük çocuklar çoğunlukla ağrının yerini tam olarak söyleyemez, karnının acıdığını ifade eder veya huzursuzdur. Bir grup çocukta ise hiç ağrı olmaz, idrar yolu enfeksiyonu için araştırılırken ya da başka bir nedenle çekilen röntgen ile taş saptanır.
Tanı nasıl konur?
Ağrının yeri ve şiddeti ve idrarda kan varlığı böbrek taşından şüphelendirir ve tanı röntgen ya da ultrason ile doğrulanır. Bazen taş idrara geçince idrarda görülür.
Taşların bir kısmı basit karın filmi ile saptanabilirken çoğunluğu ultrason ile görülür. Bilgisayarlı tomografi çok küçük taşları dahi gösterebilir, ancak hasta çok fazla radyasyona maruz kalacağından çok özel durumlarda yapılması uygundur.
Tedavi
Taş saptandığında ilk hedef çocuğun çok miktarda su içmesini sağlayarak böbrek taşının idrar yolundan geçirmesine yardım etmektir. Çocuk çok miktarda su içemiyorsa bu durumda damardan sıvı verilmesi gerekebilir. Sıklıkla ağrı kesiciler de gerekli olur.1 cm den büyük taşlar cerrahi veya taş kırma gerekirebilir. Altta yatan nedene ve taşın tipine göre idrarın alkalileştirilmesi de gerekebilir.
Korunma
En iyi tedavi yeni taşların oluşumunu önlemektir. Böbrek taşı olan tüm çocuklar:
- Gün içinde bol su içmeli
- Diyette tuz alımını azaltmalı
- Soda, gazoz, kola gibi içeceklerden uzak durmalıdır
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder