3 Ekim 2017 Salı

Çocuklarda kronik böbrek hastalığı


Son 20 yılda çocuklarda kronik böbrek hastalığı (KBH) giderek artmaktadır. ​


KBH nedir?


KBH böbreklerde kalıcı hasarın olduğu müzmin bir durumdur. Böbrek işlevi azalır ve zamanla bu azalma giderek kötüleşir. KBH kronik böbrek yetmezliği olarak da adlandırılır.  Her yaşta ve her ırkta insanı etkileyebilir. 
KBH nın nedenleri nelerdir?
Çocuklarda KBH nedenleri erişkinlerdekinden oldukça farklıdır. 
  • Bebek ve küçük çocuklar: Doğum hataları, doğumsal anormallikler ve polikistik böbrek hastalığı gibi kalıtsal hastalıklar KBH nın en sık nedenleridir. Çocuklarda sık idrar yolu infeksiyonları  hızlıca tanınıp tedavi edilmeli ve idrar yolu anormallikleri KBH için potansiyel nedenler olduğundan ileri araştırmalar mutlaka yapılmalıdır. 
  • Büyük çocuklar ve ergenler: 12 yaş üzeri çocuklarda glomerülonefrit (böbreğin iltihabi durumu) böbrek yetmezliğinin en sık nedenidir  Nefrotik sendrom gibi böbrek hasarı yapan diğer durumlar, lupus gibi birçok organı etkileyen hastalıklar da sık görülen nedenlerdir. 
  • Erişkinler: KBH esas olarak şeker hastalığı ve yüksek tansiyona bağlıdır. Erişkinlerin tersine çocuklarda yüksek tansiyon çoğunlukla böbrek yetmezliğinin nedeni değil sonucudur.   Bununla birlikte çocuklukta başlayan ve erişkin dönemde böbrek yetmezliğine neden olabilen tip 2 diyabete neden olan obezite gibi durumlara dikkat edilmesi önemlidir. 

Çocuklarda KBH nın sık görülen belirtileri nelerdir? 

KBH ilerledikçe aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir: 
  • Göz çevresi, ayaklar ve ayak bileklerinde şişlik 
  • Sık idrara çıkma ya da 5 yaş ve üzerindeki çocuklarda  süregiden altını ıslatma  
  • Kendi akranlarına göre kısa kalma veya büyüme geriliği 
  • İştah azlığı ve süregiden kusmalar 
  • Yorgunluk
  • Yüksek tansiyona bağlı sık ve şiddetli başağrısı 
  • Alyuvar yapımı azalmasına bağlı solukluk ve kansızlık

KBH na nasıl tanı konur?

KBH değişik şekillerde tanı alabilir. Bazı böbrek sorunları doğumdan önce ultrason ile bulunur. Böbrek hastalığının sık olduğu bilinen yerlerde bazen diğer durumlar araştırılırken tanı konulabilir. Çoğunlukla çocuğun sağlığı ile ilişkili endişeler KBH tanısına götürür.

Çocuğun sağlık durumuna ve belirtilerine göre aşağıdaki testler yapılmalıdır: 

  • İdrar analizi: İdrarda protein, idrarda kan, idrarın derişimi ve enfeksiyonların tanısı için önemlidir.  İdrarda protein varlığı böbrek hasarının bir işareti olabilir. 
  • Kan testleri: Kan testleri çok şeyi gösterebilir: Böbrek fonksiyonunun düzeyi, kan tuzlarının ve minerallerinin düzeyi, kanın asit-baz durumu ve hemoglobin düzeyi. Bunların hepsi böbreğin kontrol ettiği işlevlerdir.  Bazen lupus gibi daha özel böbrek hastalıklarının tanısı için  özelleşmiş testlere gereksinim olur. 
  • Ultrason: Böbrek ve çevre dokulardaki hasarın tesbit edilmesinde yararlı olabilir. Ayrıca KBH nın nedeni hakkında ipuçları verebilir.
  • Böbrek biyopsisi: Böbrek dokusundan küçük bir parça alınır ve böbrek hasarının nedeni ve şiddetini belirlemek için mikroskop altında incelenir. 

KBH nın evreleri nelerdir?

KBH kaybedilen böbrek işlevinin durumuna göre evrelendirilir. Böbrek işlevi azalmaya devam ettikçe evreler de değişir. Bir hasta ilk tanı aldığında beş evreden birinde yer alır.  Glomerüler filtrasyon (süzme) hızı (GFH) olarak adlandırılan bir değer böbrek işlevinin hesaplanmasında kullanılır. 

KBH nasıl tedavi edilir?

KBH böbreklerde tam şifa bulamayan  kalıcı hasar olarak kabul edilir. Ancak yapılan bazı tedaviler ile böbrek hastalığının ilerlemesi yavaşlatılabilir ve böylece diğer ciddi durumların gelişmesi önlenebilir. 

Tedavinin esas hedefleri:

  • KBH na neden olan durumun tedavisi 
  • KBH belirtilerinin kontrol altına alınması
  • Uygun diyet ve ilaçlarla KBH nın ilerlemesinin yavaşlatılması 
  • Son dönem böbrek yetmezliği (Evre5) için hazırlık: Diyaliz veya böbrek nakli 

KBH olan bir çocuğun tıbbi tedavisi hangi hekimler tarafından yapılır? 

KBH olan çocukların esas takip ve tedavisi bir çocuk nefroloğu (pediatrik nefrolog) tarafından yapılır. Çocuk hekimi aşılama dahil çocuğun genel tıbbi bakımına devam edebilir. Çocuk hekimi çocuğun sağlık sorunları ile ilgili olarak pediatrik nefrolog ile işbirliği içinde olmalıdır.  Çocuğun sağlık sorununa göre pediatrik ürolog gibi özelleşmiş diğer branş hekimleri de tedavi ekibinde bulunur.  
Anne-babalar ve çocuğun diğer bakıcıları çocuğun evde bakımında anahtar role sahiptir. Çocuğun uygun diyet alması ve ilaçlarını önerilen şekilde kullanmasının sağlanmasının yanısıra çocuğun duygusal olarak desteklenmesi de çok önemlidir. 
Çocuğunuzun sağlığına....

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder