EK BESİNLER

Anne sütü 6. aydan itibaren bebeklerin besinsel ihtiyaçlarını tek başına karşılayamamaktadır. Sağlıklı büyüme gelişme için bebeğin beslenmesi sağlıklı ek besinlerle olanaklıdır. Altıncı aydan itibaren bebeklerin enerji, protein, vitamin, mineral (çinko, demir, B grubu vitaminleri gibi) ihtiyacı farklılaşır ve daha güçlü besinleri sindirebilecek mide bağırsak sistemine kavuşurlar. Altıncı ay ve sonrasında yumuşak püre kıvamında sulu besinler ile bebeğin kaşıkla beslenmesi yutma işlevinin gelişiminin göstergesidir. Bu dönemde iki elle kavrama, destekle oturma ve baş denetimi gelişmiş olmalıdır.

Bu dönemde annelerin en çok yakındıkları konu iştahsızlıktır. Büyüme hızındaki farklılıklar, sık geçirilen enfeksiyonlar, yetersiz beslenme (çinko, demir ve mineral yetersizliği) öğün öncesi bebeğe verilen meyve suyu, bisküvi, şekerleme gibi besinler ve anne yoksunluğu neden olarak gösterilebilir.

Bebeğinize ek besinleri başlarken öncelikle onun aç olmasına dikkat etmelisiniz. Bebeğin aç olması yeni besini kabullenmesini hızlandırır. 6.aydan sonra ilk başlanacak besinler; yoğurt, kaşık sebze çorbası ya da maması, meyve püresi ve pirinç unlu muhallebi olmalıdır. İlk başlanacak besinin “yoğurt” olmasının birçok yararı vardır.

Yoğurt: Bağışıklık sistemini uyararak (sekretuvarIgA) ishal olmasını engeller ve süresini kısaltabilir. Ayrıca yoğurt; barsakta laktobasillus türü bakterilerin çoğalmasını sağlayarak birçok ishal yapan mikroba karşı antibiyotik gibi işlev gösterebilir.

Yumurta: Biyolojik yararı yüksek örnek bir besindir. Yumurtada proteinin yanında, A vitamini, lesitin, kolin ve doymamış yağ asitleri olan ve iyi huylu HDL kolesterolü yüksek bir besindir ve çocuklara başlangıç ek besini olarak pişmiş küçük parçalar halinde (pişmiş yumurta sarısının dörtte biri) sarısı verilebilir. İlerleyen aylarda bebeğin alışına göre azar azar artırarak 7-8. aylarda yumurta beyazı da verilebilir.

Et Grubu: Besinler protein, fosfor, B vitaminleri, demir, çinko, magnezyum açısından zengindir. Kırmızı etler %9-40 oranında doymuş yağ ve kolesterol içerirken beyaz etler daha çok doymamış yağlar ve küçük kolesterollüdür. Kırmızı etler iyi demir kaynakları olup motor gelişme, dil algılama, okul başarısı, psikolojik durum, fiziksel aktivite için gerekli demirin iyi kaynağıdır. Ek besin olarak 6-7. aylarda sebze çorbaları içinde et, küçük parçalar ezilerek başlanmalıdır. Kırmızı et, hindi, tavuk, balık, yumurta, kuru baklagiller ve yeşil sebzeler, pekmez demir eksikliğini önleyici besinlerdir.

Kuru Baklagiller: Bitkisel kaynaklı,  protein karbonhidrat ve minerallerden zengin az yağ içeren barsak pasajını düzenleyen besin gruplarıdır. 8-9. aylarda kuru baklagiller ezme şeklinde ve çorbalar içerisinde verilmelidir. Tahıllar kompleks karbonhidrat, protein, B vitamini, zengin posa içeriği olan ve yağ içeriği düşük besinlerdir. 7-8. aylarda çorbalarla verilebilir.

Taze Sebze ve Meyveler: A vitamini (Katoren ) ve C vitamini açısından zengin, folat içeriği yüksek, demir, potasyum, kalsiyum, magnezyum kaynaklarıdır. Farklı sebze ve meyveler farklı besin öğelerinden zengindir. Bebek beslenmesinde vitamin C besinlerin biyoyararlılığını artırır, demir emilimini ve sağladıkları diğer katkılar nedeniyle günlük 50-100 mg’lık gereksinim vardır ve taze olarak bebeğe her beslenmeden sonra azar azar verilmelidir. Günlük taze olarak tüketilmelidirler. Elma, şeftali, muz ve armut püresi ara öğünlerde verilebilir.

Sebze ve meyve püresi hazırlanırken, her yeni gıda püreye teker teker katılmalıdır. Yeni eklenen gıda birkaç gün üst üste verildikten sonra diğer bir gıda eklenebilir. Bebeğin kakasında kan ve balgamlı değişiklikler olup olmadığı kontrol edilmelidir. Böylelikle mamaya katılan her maddenin alerji yapıp yapmadığı, yapıyorsa bebeğe verilmemesi gerektiği anlaşılır.

Yağlar: Enerji sağlayan yağda eriyen A, D, E, K vitaminlerinin işlevlerini artıran besleyici oranı yüksek besinlerdir. Karışık beslenmeye geçildiğinde sebze çorbalarına azar azar artırılarak eklenmelidir.

Şeker: Reçeller karbonhidrat içeriği yüksek besinlerdir. Pekmez ise karbonhidrat, demir ve potasyum kaynağıdır. 6. aydan itibaren bebeğe verilebilir.

6. aydan itibaren yukarıda sayılanlara ilave olarak beyaz peynir, ekmek, bisküvi verilebilir.

8-9. aydan sonra ise aile sofrasındaki besinler koyu şehriye çorbası verilebilir.

Çok şekerli ve fazla baharatlı besinler, olgunlaşmamış meyveler, kahve, siyah çay, salam, yağlı balık konserveleri ilk bir yaş içerisinde verilmemelidir.

 Bal: Bal Clostridium botulinum adlı bir mikrobun sporlarını (tohum gibi bir şey) içerebilir ve 12 ayın altındaki bebeklerde ciddi bir sağlık sorununa (botulism) neden olabilir. Bu sorunun neden sadece 12 ay altındaki bebekleri etkilediği bilinmiyor. Ancak botulism geçiren bebekler eğer tedavi edilmezse hızla ölür ya da tedavi imkanı olsa bile çok uzun süre tedavi gerekir. Nadir bir durum olmasına rağmen bir yaş altındaki bebeklere bal verilmesi önerilmez. Bir yaş üstü bebeklerde ve çocuklarda ise bal güvenle besine eklenebilir.